Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Anadolu Türk Eğitim Dergisi 2025, Clt. 7(2) 332-342
Enzimler Konusunun Öğretiminde ve Değerlendirilmesinde Kavram Haritalarının Alternatif Bir Araç Olarak Kullanılması
ss. 332 - 342
Yayın Tarihi: Aralık 31, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
Bu araştırmanın amacı, biyoloji dersinin temel ve zorlu konularından biri olan enzimler konusunda, kavram haritalarının alternatif bir değerlendirme aracı olarak kullanılabilirliğini ve öğrencilerin kavramsal anlamalarındaki gelişime katkısını incelemektir. Araştırmada, ön-test son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma grubu, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında biyoloji dersi alan toplam 82 üniversite 1. sınıf eczane hizmetleri bölümü öğrencilerinden oluşmaktadır. Bu öğrencilerden 42’si deney (15 erkek, 27 kız), 40’ı ise kontrol grubunu (12 erkek, 28 kız), oluşturmuştur. Örneklem seçiminde uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Deney grubunda dersler, mevcut öğretim programına uygun öğretim yöntemlerine ek olarak kavram haritaları kullanılarak işlenmiştir. Kontrol grubunda ise aynı konu mevcut programa uygun öğretim yöntemleriyle işlenmiştir. Veri toplama aracı olarak enzimler konusuna yönelik kavram haritaları kullanılmıştır. Kullanılan kavram haritalarının bir bölümü ilgili literatürden yararlanılarak, bir bölümü ise araştırmacılar tarafından VUE (Visual Understanding Environment) kavram haritalama programı aracılığıyla özgün olarak geliştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler, Mann Withney U testi ve Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, kavram haritalarının öğrencilerin kavramsal anlamalarını güçlendirmede katkı sağladığını ortaya koymuştur.
Anahtar kelimeler: Kavram haritası, enzim, biyoloji eğitimi
APA 7th edition
Kadirhanogullari, M.K., & Kose, E.O. (2025). Enzimler Konusunun Öğretiminde ve Değerlendirilmesinde Kavram Haritalarının Alternatif Bir Araç Olarak Kullanılması. Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 7(2), 332-342.
Harvard
Kadirhanogullari, M. and Kose, E. (2025). Enzimler Konusunun Öğretiminde ve Değerlendirilmesinde Kavram Haritalarının Alternatif Bir Araç Olarak Kullanılması. Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 7(2), pp. 332-342.
Chicago 16th edition
Kadirhanogullari, Meryem Konu and Esra Ozay Kose (2025). "Enzimler Konusunun Öğretiminde ve Değerlendirilmesinde Kavram Haritalarının Alternatif Bir Araç Olarak Kullanılması". Anadolu Türk Eğitim Dergisi 7 (2):332-342.
Akinsanya, C., & Williams, M. (2004). Concept mapping for meaningful learning. Nurse Education Today, 24(1), 41-46. https://doi.org/10.1016/S0260-6917(03)00120-5
Aktaş, H. H. (2022). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin Argümantasyon Tabanlı Bilim öğrenme Yaklaşımının Biyoloji Dersi” Enzimler” Konusundaki Akademik Başarı ve Tutumlarına Etkisi (Master’s thesis, Dokuz Eylul Universitesi, İzmir.
All, A. C., Huycke, L. I., & Fisher, M. J. (2003). Instructional tools for nursing education: Concept maps. Nursing Education Perspectives, 24(6), 311-317.
Altınok, H., & Açıkgöz, K. Ü. (2006). İş birlikli ve bireysel kavram haritalamanın fen bilgisi dersine yönelik tutum üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 21-29.
Altıntaş, G., & Uğur Altıntaş, S. (2008). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde “kavram haritası” kullanımının öğrenci akademik başarısı üzerindeki etkisi. Kastamonu Education Journal, 16(1), 61-66.
Aydede, M. N., & Matyar, F. (2009). Fen bilgisi öğretiminde aktif öğrenme yaklaşımının bilişsel düzeyde öğrenci başarısına etkisi. Journal of Turkish Science Education, 6(1), 115-127.
Bahar, M., Johnstone, A. H., and Hansell, M. H. (1999). Revisiting learning difficulties in biology. Journal of Biological Education, 33, 84-86. https://doi.org/10.1080/00219266.1999.9655648
Bektüzün, B., & Yel, M. (2019). Canlıların sınıflandırılması ve biyolojik çeşitlilik konusunun kavram haritası ile öğretimin 9. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 91-113. https://doi.org/10.17152/gefad.439037
Bernstein, J. M. (2011). Concept mapping and student success in a college-level environmental studies course. Unpublished mastery thesis. Montana State University, Bozeman, Montana
Beyerbach, B. A., & Smith, J. M. (1990). Using a computerized concept mapping program to assess preservice teachers’ thinking about effective teaching. Journal Of Research İn Science Teaching, 27(10), 961-971. https://doi.org/10.1002/tea.3660271005
Bramwell-Lalor, S., & Rainford, M. (2014). The effects of using concept mapping for improving advanced level biology students’ lower-and higher-order cognitive skills. International Journal of Science Education, 36(5), 839-864. https://doi.org/10.1080/09500693.2013.829255
Cheema, A. B., & Mirza, M. S. (2013). Effect of concept mapping on students’ academic achievement. Journal of Research & Reflections in Education (JRRE), 7(2),125-132.
Chiou, C. C. (2008). The effect of concept mapping on students’ learning achievements and interests. Innovations in Education and Teaching International, 45(4), 375-387. https://doi.org/10.1080/14703290802377240
Çolak, R. (2010). Kavram haritalarının sosyal bilgiler eğitimi çerçevesinde tarihsel kavramların öğretiminde kullanılması: kavram haritası ile yapılan öğretim ile tutum, başarı ve kalıcılık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master’s thesis, Marmara Universitesi (Turkey)).
Ertem Vehid, H., & Eral ,G. (2014). Nitel verilerin değerlendirilmesinde uygulanan istatistiksel yöntemler. Journal Of The Child, 14(2), 60-61.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (1996). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
Gairns, R. & Redman, S. (1998). Working with words a guide to teaching and learning vocabulary. UK: Cambridge University Press.
Golzar, J., Noor, S., & Tajik, O. (2022). Convenience sampling. International Journal of Education & Language Studies, 1(2), 72-77.
Gül, Ş., & Konu, M. (2018). Yaşam temelli probleme dayalı öğretim uygulamalarının öğrenci başarısına etkisi. Yaşadıkça Eğitim, 32(1), 45-68.
Kaptan, F. (1998). Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14:95-99
Kara, F., & Kefeli, N. (2018). Kavram haritaları kullanımının öğrencilerin başarı, mantıksal düşünme becerisi ve fen bilimlerine yönelik tutumlarına etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 594-619. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.506475
Kılıç, S. (2015). Kappa testi. Journal Of Mood Disorders, 5(3), 142-144. https://doi.org/10.5455/jmood.20150920115439
Kinchin, I.M. (2000). Concept-mapping activities to help students understand photosynthesis and teachers understand students. School Science Review, 82(299), 11-14.
Köse, E. Ö. (2014). Hücre ve organellerin öğretiminde kavram haritalarının kullanılması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), 116-121.
Kurt, H. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının “enzim” konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 211-243.
Linenberger, K. J., & Bretz, S. L. (2012). Generating cognitive dissonance in student interviews through multiple representations. Chemistry Education Research and Practice, 13(3), 172-178. https://doi.org/10.1039/C1RP90064A
Liu, S. H., & Lee, G. G. (2013). Using a concept map knowledge management system to enhance the learning of biology. Computers & Education, 68, 105-116. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2013.05.007
McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry (7th ed.). Boston, MA: Pearson.
Nesbit, J. C., & Adesope, O. O. (2013). Concept maps for learning. Learning through visual displays (pp. 303-328). Charlotte: Information Age Publishing.
Novak, J. D. (1990). Concept mapping: A useful tool for science education. Journal of Research in Science Teaching, 27(10), 937-949.
Novak, J. D. (1998). Learning, creating, and using knowledge: Concept maps as facilitative tools in schools and corporations. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Novak, J. D., & Gowin, D. B. (1984). Learning to learn. Cambridge: Cambridge University Press.
Novak, J.D., Gowin, D.B., & Johansen, G.T. (1983). The use of concept mapping and knowledge vee mapping with junior high school science students. Science Education, 67(5), 625-645. https://doi.org/10.1002/sce.3730670511
Orgill, M., & Bodner, G. (2007). Locks and keys: An analysis of biochemistry students’use of analogies. Biochemical Molecular and Biology Education, 35(4), 244-254. https://doi.org/10.1002/bmb.66
Öztürk, J., & Ömeroğlu, A. F. (2015). Dil bilgisi öğretiminde kavram haritalarının kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 69-86.
Pintoi, A. J., & Zeitz, H. J. (1997). Concept mapping: a strategy for promoting meaningful learning in medical education. Medical Teacher, 19(2), 114-121. https://doi.org/10.3109/01421599709019363
Rice, D.C., Ryan, J.M., & Samson, S.M. (1998). Using concept maps to assess student learning in the science classroom: must different methods compete? Journal of Research in Science Teaching, 35(10), 1103-1127. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2736(199812)35:10<1103::AID-TEA4>3.0.CO;2-P
Ruiz- Primo, M.A., & Shavelson, R.J. (1996). Problems and issues in the use of concept maps in science assesment. Journal of Research in Science Teaching, 33, 569-600. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2736(199608)33:6<569::AID-TEA1>3.0.CO;2-M
Schroeder, N. L., Nesbit, J. C., Anguiano, C. J., & Adesope, O. O. (2018). Studying and constructing concept maps: A meta-analysis. Educational Psychology Review, 30, 431-455. https://doi.org/10.1007/s10648-017-9403-9
Selvi, M., & Yakışan, M. (2004). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin enzimler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 173-182.
Stratton, S. J. (2019). Quasi-experimental design (pre-test and post-test studies) in prehospital and disaster research. Prehospital and Disaster Medicine, 34(6), 573-574. https://doi.org/10.1017/S1049023X19005053
Syahmani, S., Rusmansyah, R., Leny, L., & Masila, R. (2025). Identifying students’ undergraduate concept understanding and misconceptions on amino acids, proteins, and enzymes using a four-tier diagnostic test. Journal of Mathematics Science and Computer Education, 4(2), 145-157.
Şahin, F. (2001). Öğretmen adaylarının kavram haritası yapma ve uygulama hakkındaki görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 12- 24.
Şahin, F. (2002). Kavram haritalarının değerlendirme aracı olarak kullanılması ile ilgili bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 18-33
Turan, M., & Boyraz, Z. (2004). Öğretim materyali olarak kavram haritaları. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 3(1), 123-128.
Ünlü, P., İngeç Ş.K., & Taşar, M.F. (2006). Öğretmen adaylarının momentum ve impuls kavramlarına ilişkin bilgi yapılarının kavram haritaları yöntemi ile araştırılması. Eğitim ve Bilim, 31(139), 70-79.
Vanides, J., Yin, Y., Tomita, M., & Ruiz-Primo, M. A. (2005). Concept maps. Science Scope, 28(8), 27-31.
Wu, P. H., Hwang, G. J., Milrad, M., Ke, H. R., & Huang, Y. M. (2012). An innovative concept map approach for improving students’ learning performance with an instant feedback mechanism. British Journal of Educational Technology, 43(2), 217-232. https://doi.org/10.1111/j.1467-8535.2010.01167.x
Yavuz, M., & Kıyıcı, F. B. (2014). Laboratuvarda V-diyagramı ve kavram haritası kullanımının başarı ve eleştirel düşünme eğilimine etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 150-174.
Yener, N. (2006). İlköğretim 7. sınıf fen bilgisi dersinde ‘‘çevremizde hangi ekosistemler var ve buralarda neler oluyor?’’ konusunun kavram haritaları ile işlenmesinin öğrenci başarı ve tutumu üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları .
Yılmaz, K., & Çolak, R. (2011). Kavramlara Genel Bir Bakış: Kavramların ve Kavram Haritalarının Pedagojik Açıdan İncelenmesi. Journal of Graduate School of Social Sciences, 15(1), 185-204.
Yılmaz, K., & Çolak, R. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde kavram haritaları kullanımının öğrencilerin tutum, akademik başarı ve bilgilerinin kalıcılık düzeylerine etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 1-16.
Youssef, H. A., & Mansour, M. A. (2012). The effect of concept mapping on students’ learning achievements and interests in Taif University. Life Science Journal, 9(2), 346-353.
