|  ISSN: 2687-5314

Orjinal Araştırma Makalesi | Anadolu Türk Eğitim Dergisi 2020, Cil. 2(2) 33-51

Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Algılanan Stres Ve İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Veysel Göçer, Sinan Bayat, Gökhan Dayan, Kübra Dayan

ss. 33 - 51   |  Makale No: ated.2020.003

Yayın tarihi: Aralık 25, 2020  |   Okunma Sayısı: 37  |  İndirilme Sayısı: 214


Özet

Araştırmada özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılanan stres ile iş tatmin düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amaçlanmıştır. İfade edilen amaç doğrultusunda araştırmada yöntem olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Malatya ilinde bulunan kamuya bağlı özel eğitim veren okullarda görev yapan öğretmenler arasından olasılığa dayalı olmayan örneklem türlerinden olan “Ölçüt Örnekleme” yöntemi kullanılarak belirlenen 141 öğretmen oluşturmaktadır. Bu kapsamda örneklemde yer alan öğretmenlerin özel eğitim okullarında görev yapması ve fiili olarak derse girmeleri ölçüt olarak belirlenmiştir. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Algılanan Stres Ölçeği” ve “İş Tatmini Ölçeği”, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, betimsel ve parametrik testlerin yer aldığı çıkarımsal istatistiki yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılanan stres ve iş tatmini düzeyleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılanan stres düzeyi yükseldikçe iş tatminlerinin azaldığı şeklinde ifade edilmiştir. Bunun yanında araştırmada algılanan stresin iş tatminini anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna da ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler: Algılanan stres, iş tatmini, özel eğitim.


Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
Gocer, V., Bayat, S., Dayan, G. & Dayan, K. (2020). Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Algılanan Stres Ve İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 2(2), 33-51.

Harvard
Gocer, V., Bayat, S., Dayan, G. and Dayan, K. (2020). Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Algılanan Stres Ve İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 2(2), pp. 33-51.

Chicago 16th edition
Gocer, Veysel, Sinan Bayat, Gokhan Dayan and Kubra Dayan (2020). "Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Algılanan Stres Ve İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ". Anadolu Türk Eğitim Dergisi 2 (2):33-51.

Kaynakça

    Akçamete, G. (2019). Özel gereksinimi olan bireyler. Ü. Şahbaz (Ed.), Özel eğitim ve kaynaştırma içinde (1-29). Ankara: Anı Yayıncılık. Akdoğan, F. E. (2009). Zihin engelliler öğretmenlerinin öz yeterlik algıları ve stres düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Akkaş, S. (2017). Özel eğitim ve Oçem sınıflarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53-65. Altan, İ. (2015). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan eğitim personelinde iş doyumunun genel ruh sağlığı düzeyine etkisinin branş çerçevesinde karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul. Arikewuyo, M. O. (2004). Stress management strategies of secondary school teachers in Nigeria. Educational Research, 46(2), 195-207. Arslan, G. ve Aslan, G. (2014). Zihin engelli bireylere eğitim veren öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Tokat ili örneği). Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 49-66. Artıran, M., Er, A. C. ve Artıran, H. M. (2019). Özel eğitim öğretmenlerinde negatif düşüncelerin tükenmişlik düzeyi ve iş doyumu ile ilişkisi. Elementary Education Online, 18(4), 2027-2040. Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129. Balaban, J. (2000). Temel eğitimde öğretmenlerin stres kaynakları ve başa çıkma teknikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 188-195. Baycan, A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. Borg, M. G., & Falzon, J. M. (1989). Stress and job satisfaction among primary school teachers in Malta. Educational Review, 41(3), 271-279. Bozgeyikli, H. (2016). Özel eğitim öğretmenlerinin çalışma yaşamı kalitelerinin demografik özellikler açısından incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 94-110. Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2019). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Ceyhun, A. T. (2009). Zihinsel yetersizliği olan çocuklarla çalışan öğretmenlerde iş stresi, algılanan sosyal destek ve iş doyumu. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stress–burnout relationship among prospective Chinese teachers in Hong Kong. Teaching and teacher education, 19(4), 381-395. Chaplain, R. P. (1995). Stress and job satisfaction: A study of English primary school teachers. Educational psychology, 15(4), 473-489. Çakıroğlu, O. (2019). Özel eğitimde temel kavramlar. V. Aksoy (Ed.), Özel eğitim içinde (s.1- 18). Ankara, Pegem Akademi. Çiftçi, H. D. (2015). Özel eğitim merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki yetkinlik ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 1, 221-241. Decarlo, L.T. (1997). On the meaning and use of kurtosis. Psychological Methods, 2(3), 292- 307. Dinç, G. (2018). Özel eğitim kurumlarında çalışan özel eğitim öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Biruni Üniversitesi, İstanbul. Dı̇nçer, B., Saracaloğlu, A., Aldan Karademı̇r, Ç. ve Dedebalı̇, N. (2017). Öğretmenlerin öğretme stilleri, özyeterlik ve iş doyumlarının belirlenmesi. Education Sciences, 12(1), 58-85. Doğar, N. ve Gürsoy, A. (2017). Kişilikle örgütsel bağlılık arasındaki ilişki ve bu ilişkide iş tatmininin aracılık etkisi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 27(1), 113-146. Ekinci, Y. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin sosyal beceri düzeylerine göre öğretmenlerin iş doyumu ve iş stresinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. Ercan, A., Kazançoğlu, İ. ve Küçükaltan, B. (2019). İş stresi, iş tatmini, örgütsel kıvanç ve işten ayrılma niyeti etkileşiminin iş performansıyla ilintisi. Journal of Yaşar University, 14(Özel Sayı), 101-114. Eren, B. ve Engür, D. (2019). Özel eğitim öğretmeni adaylarının müzik öğretimine yönelik özyeterlik inançlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1911-1928. Ertürk, E. ve Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39-52. Eskay, M., & Nwefuru, B. C. (2019). Cross-sectional study of perceived stress among special education teachers. Global Journal of Health Science, 11(14), 123-123. Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140. Fore, C., Martin, C., & Bender W. N. (2002). Teacher burnout in special education: The causes and the recommended solutions. The High School Journal, 86(1), 36-44. Fraenkel, J. R.,Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to Design and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill. Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). An investigation of primary school teachers’ teacher efficacy and job satisfaction in terms of demographic factors. Elementary Education Online, 9(3), 1037-1054. Girgin, G. ve Baysal, A. (2005). Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ve bazı değişkenler (İzmir örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 1-10. Girija, C., & Shamseena, A. (2020). A study on occupatıonal stress among specıal educatıon school teachers. Journal of Information and Computational Science, 13(9), 76-87. Günbayı, İ. ve Tokel, A. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu ve iş stresi düzeylerinin karşılaştırmalı analizi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(5), 77-95, Günbayı, İ. ve Toprak, D. (2010). A comparison of primary school teachers and special primary school teachers’ job satisfaction levels. Elementary Education Online, 9(1), 150-169. Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Gaziantep ili örneği). Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Hopkins, K. D., & Weeks, D. L. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: Their place in research reporting. Educational and Psychological Measurement, 50(4), 717-729. Hulme, C., & Mackenzie, S. (2014). Working memory and severe learning difficulties (PLE: memory). Psychology Press. Işıkhan, V. (2018). Özel eğitim alanında çalışan personelin tükenmişlik düzeylerine etkide bulunan faktörlerin incelenmesi. Journal of Society & Social Work, 28(1), 7-25. Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi Yayınları. Karahan, Ş. (2008). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Karakuş, Ç. (2019). Çalışma hayatında iş tatmini ve iş stresi: özel bir hastanede çalışan hemşireler üzerine bir araştırma. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 92-104. Kaya, E. (2009). Özel okul öğretmenlerinin duygusal emek davranışını algılama biçimleri ile iş doyumları ve iş stresleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul. Kerse, D., Koçak, G. ve Yücel, İ. (2019). Örgütsel vatandaşlığın zorunlu olması iş tatminini etkiler mi? İş stresi bağlamında bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 547-560. Keser Özmantar, Z. (2018). Örnekleme yöntemleri ve örnekleme süreci. Kadir Beycioğlu, Niyazi Özer ve Yaşar Kondakçı (Editörler), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (88- 109). Ankara: Pegem Akademi. Kokkinos, C. M., & Davazoglou, A. M. (2009). Special education teachers under stress: Evidence from a Greek national study. Educational Psychology, 29(4), 407-424. Koruklu, N., Feyzioğlu, B., Kiremit, H. Ö. ve Aladağ, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 119-137. Kumaş, V. ve Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 123-139. Kuruyer, H. G. ve Özdemir, O. (2019). Okuma ve yazma güçlüklerinin tanılanması ve giderilmesi. Hayati Akyol ve Ayfer Şahin (Editörler), Türkçe öğretimi öğretmen adayları ve sınıf öğretmenleri için içinde (243-262). Ankara: Pegem Akademi. Kuşcu, Ö. (2020). Özel eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin mesleki benlik saygıları ile tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Eğitimde yeni yaklaşımlar, https://www.researchgate.net/publication/338571756, 10.10.2020. Kyriacou, C. (2001). Teacher stress: Directions for future research. Educational Review, 53(1), 27-35. Kyriacou, C., & Chien, P. Y. (2004). Teacher stress in Taiwanese primary schools. The Journal of Educational Enquiry, 5(2), 86-104. Lazuras, L. (2006). Occupational stress, negative affectivity and physical health in special and general education teachers in Greece. British Journal of Special Education, 33(4), 204- 209. McIntyre, T. (1983). Teacher stres and burnout. A review of research literature. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED236868.pdf, 01.11.2020. MEB. (2013). Bütünleştirme kapsamında eğitim uygulamaları öğretmen kılavuz kitabı. https://orgm.meb.gov.tr/kitaplar/Butunlestirme_Kapsaminda_Egitim_Uygulamalari_Og retmen_Kilavuz_Kitabi.pdf sayfasından erişilmiştir. Öğülmüş, C. ve Avşaroğlu, S. (2015). Okul öncesi ve zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin iş doyumlarının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 57-70. Özdayı, N. (1990). Resmi ve özel liselerde çalışan öğretmenlerin iş tatmini ve iş stresinin karşılaştırmalı analizi. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Özkaya, M. O., Yakın, V. ve Ekinci, T. (2008). Stres düzeylerinin çalışanların iş doyumu üzerine etkisi Celal Bayar Üniversitesi çalışanları üzerine ampirik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 163-179. Özkurt, E. (2018). The role of burnout on the relatıoshıp between time management and job satisfaction. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Platsidou, M., & Agaliotis, I. (2008). Burnout, job satisfaction and instructional assignment‐related sources of stress in Greek special education teachers. International journal of disability, development and education, 55(1), 61-76. Robinson, O. P., Bridges, S. A., Rollins, L. H., & Schumacker, R. E. (2019). A study of the relation between special education burnout and job satisfaction. Journal of Research in Special Educational Needs, 19(4), 295-303. Russell, D. W., Altmaier, E., & Van Velzen, D. (1987). Job-related stress, social support, and burnout among classroom teachers. Journal of applied psychology, 72(2), 269. Salloum, M. (2018). Stress of the teachıng staff ın specıal education. Agora PsychoPragmatica, 12(2), 85-95. Stoeber, J., & Rennert, D. (2008). Perfectionism in school teachers: Relations with stress appraisals, coping styles, and burnout. Anxiety, stress, and coping, 21(1), 37-53. Strasmeier, W. (1992). Stress among teachers of children with mental handicaps. International Journal of Rehabilitation Resarch, 15(3), 235-239. Şahin, E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Şanlı, Ö. (2017). Öğretmenlerin algılanan stres düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 16(61), 385-396. Tabachnick, B. G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. (6. edition). ABD: Pearson Education. Taleb, T. F. A. (2013). Job satisfaction among Jordan’s kindergarten teachers: Effects of workplace conditions and demographic characteristics. Early Childhood Education Journal, 41(2), 143-152 Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlkogretim Online, 10(1), 91-108. Tillman, W. R., & Tillman, C. J. (2008). And you thought it was the apple: A study of job satisfaction among teachers. Academy of educational leadership Journal, 12(3), 1-18. Toprak, E. (2013). Mesleki tükenmişlik düzeyi ile iş tatmini arasındaki ilişki: Sağlık sektöründe bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversite, Niğde. Turhan, M., Erol, Y. C., Demirkol, M. ve Özdemir, T. Y. (2018). Örgütsel bağlılık, iş doyumu ve iş stresi arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 13(27), 1491-1507. UNESCO. (2003). The Salamanca statement and framework for action on special needs education. World Conference on Special Needs Education: Access and Quality, Salamanca, Spain, 7th-10th, June. Ünlü, E. (2019). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İ. H. Diker (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (1-19). Ankara: Pegem Akademi. Wisniewski, L., & Gargiulo, R. M. (1997). Occupational Stres and Burnout Among Special Educators: A Review of the Literatüre. Journal of Special Education, 31(3), 325-346. Yılmaz, E. ve Aslan, S. (2018). Lise öğretmenlerinde tükenmişlik, iş doyumu ve algılanan sosyal destek: Bursa ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1861-1886. Yiğit, A. (2007). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu, tükenmişlik ve ruh sağlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.