Editörden

Sevgili Okuyucular,

Anadolu Türk Eğitim Dergisi’nin 2024 Haziran sayısına hoş geldiniz. Bu sayıda eğitim alanında gerçekleştirilen önemli araştırmalara ve analizlere yer verdik. Her biri kendi alanında değerli katkılar sunan bu çalışmalar, eğitimdeki gelişmeleri ve yenilikleri gözler önüne sermektedir.

İlk makalemizde, “TÜBİTAK 2204-B Araştırma Projelerinin Bölge Sergisinde Yer Alan Öğrencilere Katkıları” başlıklı araştırmayı bulacaksınız. Bu çalışmada, TÜBİTAK 2204-B Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri yarışmasında bölge sergisine davet edilen projeler, sergiye katılan öğrenciler açısından incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılarak, sergiye katılan öğrencilerin süreçte kazandıkları değerler ve bilimsel çalışmalara olan teşvikleri ele alınmıştır. Bulgular, öğrencilerin özgüven, iletişim becerileri ve sorumluluk alma gibi konularda gelişim gösterdiklerini ortaya koymaktadır.

İkinci makale, “Anaokulu Müdürlerinin Kayırmacı Davranışları ile Öğretmenlerin Motivasyonları Arasındaki İlişki” başlığını taşımaktadır. Bu çalışmada, anaokullarında çalışan öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin kayırmacı davranışlarının öğretmen motivasyonlarına etkisi incelenmiştir. Nicel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen bu çalışmada, Elazığ il merkezindeki 30 anaokulunda görev yapan öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Sonuçlar, kayırmacılık algısının öğretmenlerin motivasyonunu olumsuz etkilediğini göstermektedir.

Üçüncü çalışmamız, “Dijital Okuryazarlık ile İlgili Gerçekleştirilen Çalışmaların Analizi” başlığını taşımaktadır. Bu çalışmada, 2017-2022 yılları arasında dijital okuryazarlık konusundaki lisansüstü tezler ve makaleler analiz edilmiştir. Sistematik literatür taraması yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada, dijital okuryazarlık konusunun giderek artan bir popülerlik kazandığı ve bu alandaki araştırmaların çoğunlukla nicel yöntemlere dayandığı belirlenmiştir.

Dördüncü makalemizde, “Fen Bilimleri Dersinde Ortak Bilgi İnşa Modeline Yönelik Geliştirilen Tahmin Et-Açıkla-Veri Topla-Açıkla-Çiz (TAVAÇ) Kâğıtlarının 6. Sınıf Öğrencilerde Kullanım Düzeyleri” başlıklı çalışmayı sunuyoruz. Bu araştırmada, Ortak Bilgi İnşa Modeline göre işlenen madde ve ısı ünitesinde TAVAÇ kâğıtlarının kullanım düzeyleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular, öğrencilerin bu etkinliklerde aktif rol aldıklarını ve doğru yanıtlar ile çizimlerde artış gösterdiklerini ortaya koymuştur.

Beşinci makale, “Okul Müdürlerinin Yönetsel Davranışlarının Ücretli ve Kadrolu Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İncelenmesi” başlığını taşımaktadır. Bu nitel araştırma, okul müdürlerinin yönetsel davranışlarının ücretli ve kadrolu öğretmenler üzerindeki etkilerini incelemektedir. Çalışma, Kocaeli ili Körfez ilçesinde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine dayanmaktadır ve yönetsel davranışların öğretmenlerin iş performanslarını farklı şekillerde etkilediğini ortaya koymaktadır.

Son olarak, “Bir Kitap Değerlendirmesi: Çeviklik” başlıklı inceleme yazımızda, Harvard Business Review tarafından yayınlanan “Dijital Dönüşüm Çeviklik” kitabı ele alınmıştır. Kitap, çeviklik kültürü ve uygulamaları hakkında genel bir izlenim sunmaktadır ve bu yaklaşımın yükseköğretim kurumlarında nasıl uygulanabileceği üzerine değerlendirmeler içermektedir.

Bu sayıda yer alan tüm çalışmaları keyifle okumanızı dileriz. Eğitim alanındaki bu değerli araştırmaların sizlere ilham vermesi ve katkı sağlaması umuduyla.

Saygılarımızla,

Editör

Anadolu Türk Eğitim Dergisi

 2024 Gaziantep 

Bu çalışmanın amacı, TÜBİTAK 2204-B Ortaokul öğrencileri Araştırma Projeleri yarışmasında bölge sergisine davet edilen toplantılar, sergiye katılanların bakışlarının incelenmesi ve sürecin bölge sergisinde yer alan katılım katkılarının ortaya konulmasıdır. Bu etkili nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu belirlenirken amaçsal uygulama yöntemlerinden biri olan ölçülü uygulama kullanıldı. Çalışma grubu dahil edilen dokuz öğrenci belirlenirken TÜBİTAK 2204-B Araştırma Projeleri'nde bölge sergisine davet edilmiş olma kriteri göz önüne alınmıştır. Katılımcı işlemleri sürecinde kazanılan değerlerle ilgili yayınlanmalar, elde edilen veriler kodlanmış ve temalar oluşturularak analiz edilmiştir. Yapılan bu araştırmada elde edilen bulgulara göre TÜBİTAK 2204-B araştırma projelerinin uygunluğunun belirtildiği şekilde bilimsel yöntemlerle teşvik edilmektedir. Ayrıca bölge sergisi sürecinde aktif rol almakta olduğu görülüyor. Aktif varlıkların rol almaları ve yaşanan deneyimlerin sahip oldukları değerlerin özelliklerinde artışa neden olmaktadır. Bölge sergisi süreci boyunca bilgilendirme; krizlerinin gelişmesi, iletişim özelliklerinin gelişmeleri, bakış açısının ana hatları gibi sosyal öğrenmelerle ilgili değerler elde etmekle beraber yaratıcı düşünme, sorumluluk alma, kalma ve hoşgörülü olma gibi değerler konusunda da gelişme göstermektedir. TÜBİTAK 2204-B Araştırma Projeleri bölge sergisine katılanların karar verme cesaretlerinin, toplum içindeki saygınlıklarının ve tanınırlıklarının giderek arttığına ulaşılmıştır.

Özet

Bu araştırmada anaokullarında çocukların fiziksel algılarına göre okulların sergiledikleri kayırmacılık ile ayırma motivasyonları arasında parçalama ayarlamaları yapılır. Bu güzel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini 2022-2023 eğitim öğretim yılında Elazığ il merkeziki 30 anaokulunda görev yapan 400 anaokulu öğretmeni olarak görev yapan bu çocuklardan gönüllü olarak çalışmaya katılan 242 öğretmenin dahil edilmesi oluşturulmuştur. Verilerin normal koşullarında oluşan veri analizinde parametrik testler kullanılmıştır. Araştırmanın yapıldığı anaokulu temininin okul müdürlerinin sergilediği kaymacılık yaygınya yönelik algıları (x=2.70) ile “bazen” düzeyinde, motivasyon yoğunluğu ise (x=3.77) “Çoğu zaman” düzeyindedir. Öğretmenlerin “Okul Yönetiminde Kayırmacılık” algılarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık oluşturmadığı, yaş değişkeni bakış açısı 30 ve üzeri yaşa sahip tedavi 20'li yaşları olan bölümlerine göre, hizmet süresine göre 1-5 yıl hizmet veren okul türüne göre, anaokullarında görev yapan özel anaokulunda görev yapan kurallara göre, aynı yönetim ile çalışma süresi değişkenine göre 6-8 yıl aynı yönetim ile çalışan sistem 1-5 yıl çalışan hızlara göre kayırmacılık algılarının daha yüksek olduğu, motivasyonlarının ( x=3.77) “Çoğu zaman” düzeyinde olduğu, okullarda okul türüne göre resmi anaokullarında görev yapan, özel anaokulunda görev yapan dağılıma göre motivasyonlarının daha yüksek olduğu, belirlenmiş. Araştırmaya katılan anaokulu tedavilerde “Okul Yönetiminde Kayırmacılık” ile “Öğretmen Motivasyon” Algılarının Arasındaki negatif yönlü ve düşük düzeyde bir ilişki olduğu belirlendi. Yapılan ilişki analizinde Okul Yönetiminde Kayırmacının öğretmen motivasyonu algılarının %24.6'sını açıkladığı,yöneticiler tarafından uygulanan kayırmacılık algısının motivasyonlarını %6.1 oranında negatif güçlerde belirledi.

Dijital okuryazarlık, dijital dünyada temel faaliyetleri (anlama, araştırma, sorgulama, iletişim kurma ve öğrenme) sürdürülebilirlik için gerekli olan bir yeterlilik olarak listelenmiştir. Ayrıca, belgeler ve teknolojik temelli araç ve gereçler etkin bir şekilde kullanılabilmesi için dijital okuryazarlığın korunmasına sahip olmak son derece önemlidir. Bu sistemlerin, dijital dünyada etkili ve verimli bir şekilde çalışmak, bilgi edinmek ve iletişim bilgileri için gereklidir. Bu bağlamda 2017-2022 yılları arasında dijital okuryazarlık konusunda yapılan lisans üstü tezler ve makalelerin analizlerinin yapıldığı bu teknolojik, nitel araştırma yöntemlerinden sistematik literatüre geçme rekoru kırıldı. Çalışmanın verileri DergiPark ve YÖK Ulusal Tez Merkezi akademik veri tabanlarından elde edilmiştir. Tarama sonucu elde edilen çalışma bireyin betimsel analizi ile çözümlendi. İncelenen 37 adet tez, 35 adet makale çeşididir. Araştırma kapsamına ilişkin geniş kapsamlı, dijital okuryazarlık konusunun giderek artan bir popülerlik gösterdiği ve özellikle 2021 ve 2022 yıllarında ortaya çıkan özellikler belirgin bir şekilde görülüyordu. İncelenen kişilerin büyük bir kısmı (%75) güzel ortalamalara dayanmaktadır. Örnekleme yöntemleri, en sık kullanılan yöntemlerin uygun olduğu (%16,66) görülmektedir. Veri toplama araçları arasında en yaygın kullanılan araç ölçekleri (54) olmuştur. Nicel veri analiz yöntemlerinin (%90,82) büyük bir oran tercih edildiği ve özellikle kestirimsel yöntemlerin (%86,95) yaygın olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, dijital okuryazarılık ilişkisi araştırmalarının çeşitliliğini ve derinliğini artırmak için karma ve nitel yöntemlerin daha fazla sayıdaki özgürlüklerini vurgulamaktadır. Ayrıca, programlardaki eksikliklerin giderilmesi, formül yöntemlerinin açıklanması ve daha çeşitli veri toplama ve analiz tekniklerinin eklenmesi esas esasları. Dijital okuryazarlık eğitim programlarının geliştirilmesi ve bu konuda eğitilmesi, dijital dünyada daha yetkin ve orada kalmalarını sağlayacak.

Bu araştırmada Ortak Bilgi İnşa Modeline (OBİM) göre işlenen 6. sınıf madde ve ısı ünitesinde kullanılan TAVAÇ kâğıdı etkinliklerinin öğrenciler tarafından kullanım düzeyleri araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmaya konu olan OBİM’in uygulandığı sınıf deney grubunu oluştururken 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının (FBDÖP) öngördüğü şekilde derslerin işlendiği sınıf ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Çalışmada hangi grubun deney grubu, hangi grubun kontrol grubu olacağı ise tesadüfî atama ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Ege bölgesinde MEB’e bağlı bir ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya deney, kontrol ve pilot grubun her birinden 24 olmak üzere toplam 72 öğrenci katılmıştır. Deney ve pilot grubunda dersler OBİM’e göre işlenirken kontrol grubunda 2018 FBDÖP’ün öngördüğü şekilde işlenmiştir. Uygulamalar toplam 28 ders saati sürmüştür. Bu süre 2018 FBDÖP’de “Madde ve Isı” ünitesine ayrılan süre ile aynıdır. Çalışmada deney grubu öğrencilerinin TAVAÇ kâğıtlarına verdikleri cevaplara ilişkin iki farklı tablo oluşturulmuştur. Birinci tabloda T, A, Ç (Tahmin et, Açıkla, Çiz) bölümündeki öğrenci yanıtlarına ait frekans ve yüzde değerleri, ikinci tabloda ise A, Ç (Açıkla, Çiz) bölümlerindeki öğrenci yanıtlarına ait frekans ve yüzde değerlerine yer verilmiştir. Son olarak bu iki tabloya ilişkin öğrencilerin doğru yanıtlarına ait yüzdelik değerlerindeki değişimlerigösteren çizgi grafiklerine yer verilmiştir. Elde edilen bulgularda öğrencilerin her TAVAÇ etkinliğinde veri toplama bölümü gerçekleştikten sonra verilen yanıtlardaki doğru ifadelerde ve çizimlerde bir artış meydana geldiği görülmüştür. Bu sonuca ulaşılmasının en önemli nedeni TAVAÇ kâğıtlarının öğrencilerin dikkatini çekmesi, eğlenceli olması ve çok rahat veri toplanabilmesidir.

Araştırmanın temel amacı, okul müdürlerinin yönetsel davranışlarının ücretli ve kadrolu öğretmenler üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada model olarak durum çalışması işe koşulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Kocaeli ili Körfez ilçesinde altı farklı branşta görev yapan ve amaçlı örnekleme tekniklerinden maksimum çeşitlilik ile belirlenen 10 ücretli öğretmen ve 10 kadrolu öğretmen oluşturmakta olup, katılım gönüllülük esasına dayanmaktadır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yüzyüze görüşmeler aracılığıyla, kadrolu ve ücretli öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetsel davranışlarına ilişkin bakış açıları ve deneyimleri toplanmış ve ses kaydına alınmıştır. Sonrasında yazıya dökülen veriler betimsel analizine tabii tutulmuştur. Veri analizi sürecinde, ortak temalar ve farklılıklar belirlenmiştir. Bu sayede, okul müdürlerinin yönetsel davranışlarının kadrolu ve ücretli öğretmenler üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; kadrolu ve ücretli öğretmenler arasında işbirliği ve denge oluşturmanın gereği ortaya çıkarılmıştır. Okul müdürünün yönetsel davranışlar sergilerken ücretli öğretmenlere de sorumluluklar vermesinin ve onları motive etmesinin başarıyı arttıracağı belirtilmiştir. Müdürlerin yönetim tarzlarının öğretmenlerin iş performanslarını farklı şekillerde etkilediği görülmüştür. Katılımcılar, yöneticilerin davranışlarının motivasyonları üzerindeki etkileri konusunda çeşitli görüşler belirtmişlerdir. Müdürlerin yönetsel davranışlarının öğretmenlerin liderlik gelişimini olumlu etkilerken, mesleki gelişimlerini olumlu veya olumsuz etkilediği görülmüştür. Sonuçlar temelinde; okul müdürleri öğretmenler arasındaki istihdam farklılıklarına yönelik adil ve eşit yönetsel davranışlar sergilemeleri, ihtiyaçları anlayarak, çalışma ortamını iyileştirmeleri, öğretmenlere mesleki alanda fırsatlar sunarak ve çeşitli stratejilerle öğretmenlere rehberlik edebilecekleri önerilerinde bulunulmuştur.